بحث فی حقیقه المعجزه و فاعلها علی ضوء العقل و النقل

این پژوهش، ضمن تبیین مفهوم معجزه و ویژگی های آن، به بررسی ادله عقلی و نقلی اثبات معجزه می پردازد و منافات نداشتن آن را با قانون علیت و برهان نظم ثابت می کند. نویسنده در قالب چهار فصل به ابعاد و اقسام اعجاز اشاره کرده و دیدگاه های مختلف در این زمینه را مطرح کرده است. در فصل اول وی با بیان مفهوم لغوی و اصطلاحی اعجاز، معنای خرق عادت و رابطه خرق عادت با امور واقعی و توجیه این قید در تعریف معجزه و همچنین مفهوم تحدی را که در مفهوم معجزه لحاظ شده است، بیان کرده و به توجیه و تفسیر این قید از معجزه می پردازد. قید سومی که در معجزه و تعریف آن لحاظ شده، عدم وجود معارض برای معجزه است، که نویسنده این قید از معجزه را نیز شرح می دهد. فصل دوم به شرایط معجزه اختصاص دارد و شرط معجزه به عنوان اثبات ادعای نبوت توسط پیامبران، اختصاصی بودن معجزه پیامبران الهی و اولیای خدا (ائمه معصومین) ظهور معجزه هنگامی که تکلیف ایجاب می کند و وقوع معجزه از جانب خداوند متعال، از شروط اساسی معجزه خوانده شده است. در فصل سوم اقسام معجزه به معنای اعم بیان شده و معجزه مطلق، معجزه تفضلی، معجزه پیشنهادی، معجزه اقتحامی، ارهاصی، و ظهور معجزه به عنوان کرامت معرفی شده و تفاوت معجزه و کرامت، فرق معجزه با سحر و جادو و اقسام حسی و معنوی شرح و بررسی می گردد. در فصل چهارم نگارنده به معرفی فاعل معجزه پرداخته و فاعل اصلی معجزه را خداوند متعال برشمرده، که معجزه الهی از طریق ملایک الهی و ارواح مجرده و علل مادی و به دست شخص پیامبر اسلام و ائمه معصومین اجرایی می شود. وی ادله قائلان به فاعل معجزه اعم از خدا، ملایک، ارواح مجرده، علل مادی و نفس پیامبر اسلام را مطرح کرده و قول به تفصیل در فاعل معجزات که قول فرد نگارنده نیز می باشد را تبیین می نماید. در فصل پنجم برخی از شبهه های مربوط به معجزه، مانند منافات داشتن اعجاز با قانون علیت، تنافی آن با برهان نظم، تغییر سنت های الهی با حدوث معجزه در عالم، عدم دلالت معجزه براثبات نبوت یک پیامبر، امتناع پیامبر از اقامه معجزه و... مطرح شده و پاسخ آن ها با ادله عقلی و نقلی داده شده است.